หลวงปู่ถัน อุตฺตรปญฺโญ วัดศิริปัญญาราม อ.บ้านม่วง จ.สกลนคร

ประวัติหลวงปู่ถัน อุตตรปัญโญ

หลวงปู่ถัน อุตตรปัญโญ (นามสกุล ไชยยศ)

เกิดเมื่อปี ๒๔๔๐ เป็นบุตรนายลาว- นางผิง ไชยยศ เกิดที่บ้านโพนยางคำ
ตำบลโนนหอม อำเภอเมืองสกลนคร มีพี่น้องด้วยกัน ๙ คน
บิดามารดาได้อพยพครอบครัวไปอยู่บ้านหว้าน ตำบลมาย อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
ปัจจุบันเป็นอำเภอบ้านม่วง หลวงปู่ถันได้บรรพชาสามเณรเมื่ออายุ ๑๑ ปี
หลังจากสำเร็จการศึกษาชั้นประถม ศึกษาปีที่ ๔ ซึ่งการศึกษาภาคบังคับสมัยนั้น
ที่วัดบ้านหว้าน ตำบลมาย อำเภอวานรนิวาสสมัยนั้น โดยมีพระอาจารย์ปิ่น
เป็นพระอุปัชาฌาย์ หลังจากบรรพชาและจำพรรษาที่วัดบ้านหว้านได้ ๑ พรรษา
แล้วก็ได้ย้ายและจำพรรษาวัดศรีดอกกาว บ้านม่วงกับพระอาจารย์แก้ว ๑ พรรษา
วัดบ้านมาย ตำบลมายกับหลวงปู่ธรรมมนตรี ๑ พรรษา
หลังจากนั้นได้มีความประสงค์ที่จะธุดงค์กรรมฐานติดตาม
พระอาจารย์บุญ พระอาจารย์ผาง ในเขตพื้นที่อำเภอเมืองสกลนคร
อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนมและได้ข้ามแม่น้ำโขงไปยัง
แขวงสะหวันนะเขต ประเทศลาว ต่อมาก็ได้ข้ามกลับมาจำพรรษาตามวัดต่างๆ
อำเภอบึงกาฬ อำเภอท่าอุเทน อำเภอนาแก ในขณะเดียวกันก็ได้ศึกษาธรรมะ
เล่าเรียนหลักสูตร สน. มูลแต่ก็ไม่จบ
และได้กลับมาจำพรรษาที่วัดบ้านหว้านอีกครั้งหนึ่ง
พี่สาวได้ถึงแก่กรรม หลังจากออกพรรษาแล้ว
ได้ธุดงค์สถานตามที่ต่างๆ ลัดเลาะตามฝั่งโขงตั้งแต่หนองคายไปยังนครพนม
และกลับมาจำพรรษาที่วัดบ้านหนองปลาน้อย ตำบลโนนหอม อำเภอเมืองสกลนคร
หลังจากออกพรรษาก็ลาสิกขากลับบ้านหว้าน
เพื่อเตรียมตัวเข้ารับการเกณฑ์ทหาร เมื่อไม่ได้รับการเกณฑ์ให้เป็นทหาร
ก็ช่วยครอบครัวทำไร่ทำสวน
ก่อนจะถึงวัดเข้าพรรษาก็ได้ตัดสินใจอุปสมบทตามคำขอของพระครูนามฯ
ที่วัดศรีดอกกาว บ้านม่วง มีพระครูอินตาเป็นพระอุปัชฌาย์
พระครูจันทร์ดีและพระครูจันทรา เป็นพระกรรมวาจาจารย์ อุปสมบทได้ ๒ พรรษา
ได้ลาสิกขาบทและได้แต่งงานกับนางก้าน บุตรสาวนายจันทกุมาร-นางตี้
อยู่ที่บ้านม่วง มีธิดาด้วยกัน ๑๒ คน
ต่อมาได้ย้ายครอบครัวมาทำนาทำสวนที่บ้านบ่อแก้ว ปี พ.ศ. ๒๔๗๘
ได้ร่วมกับญาติพี่น้องตั้งวัดและสร้างกุฎีถวายหลวงพ่อคำฯ
ต่อมาได้นิมนต์หลวงพ่อธรรมฯ ที่วัดป่าบ้านพังโคนไปเป็นเจ้าอาวาส
ปี พ.ศ. ๒๔๙๔ ได้รวมพรรคพวกในหมู่บ้าน ๑๒ คน
ทำคอกช้างเพื่อต้อนช้างป่าเข้าคอกที่บ้านดงสีชมพูบ่ออาน
บ้านหนองตอ ได้ช้าง ๙ ตัวแล้วนำมาแบ่งกัน หลังจากแบ่งช้างกันแล้ว
วันต่อมาภรรยาเกิดท้องร่วงอย่างรุนแรง ๒ วันต่อมาภรรยาได้แก่กรรม
เมื่อภรรยาถึงแก่กรรมก็เกิดความโศกเศร้าเสียใจอย่างยิ่ง
ตอนกลางคืนก็ไปนอนที่วัดได้พิจารณาเห็นกองทุกข์ ความเกิด
แก่ เจ็บตาย อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
เลยตัดสินใจบวชหน้าไฟให้กับภรรยาตนเอง
หลังจัดการงานศพภรรยาเสร็จเรียบร้อยแล้วได้อุปสมบท
เมื่อวันที่ ๙ พฤษภาคม ๒๔๙๕ ที่วัดกุดเรือคำโดยพระครูอดุลสังฆกิจ พระอุปัชฌาย์
พระอาจารย์คำฟอง เขมจาโร กรรมวาจา
พระอาจารย์ลี ฐิตธมโม อนุเสนาจารย์ ในขณะที่ท่านมีอายุ ๕๕ ปี
จากนั้นได้ไปจำพรรษที่วัดบ่อแก้ว มีโอกาสได้ฟังเทศนา
และศึกษาอบรมสมถะกรรมฐานจากหลวงปู่ขาว อนาลโย
และหลวงปู่จวน กุลเชฎโฐที่วัดป่าดงหม้อทอง จากนั้นหลังจากออกพรรษา
ได้ถือโอกาสธุดงค์สถานที่ต่างๆ ในเขตจังหวัดสกลนคร หนองคาย นครพนม
ลัดเลาะแม่น้ำโขงข้ามฟากธุดงค์ไปฝั่งประเทศลาวบ้าง
หลวงปู่ถันเป็นพระนักปฏิบัติเคร่งครัดในพระธรรมวินัย
ยึดการธุดงค์สถานเป็นหลัก ต่อมาปี ๒๕๒๐ คณะศิษยานุศษย์
เห็นว่าร่างกายของหลวงปู่ก็เริ่มร่วงโรย
ตามกาลเวลาจึงได้นิมนต์มาอยู่ที่บ้านโพนไค โดยชาวบ้านได้สร้างวัดป่าโพนไคถวาย
ตลอดชีวิตเพศบรรพชิตหลวงปู่ถันที่เคร่งครัดด้านพระธรรมวินัยแล้วยังมีศิษยานุศิษย์
และญาติโยมเคารพนับถือมากขึ้น ต่อมาเมื่อหลวงปู่ได้อาพาธและละสังขารเมื่อ
วันที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๒๗ สิริอายุ ๘๗ ปี ๓๒ พรรษา คณะศิษยานุศิษย์จึงได้
สร้าง พิพิธภัณฑ์เพื่ออัญเชิญรูปเหมือนเท่าองค์จริงพร้อม
อัฐบริขารของหลวงปู่เท่าที่รวบรวมไปไว้
ที่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ตั้งอยู่ที่วัดป่าบ้านโพนไค ตำบลม่วง
อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร

อ้างอิงข้อมูลจาก

ลุงแสวง แสงหาญ
บ้านเลขที่ ๑๕๑ หมู่ที่ ๗ บ้านสมานสามัคคี ตำบลมาย
อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร

ประวัติการสร้างเหรียญ

เหรียญหลวงปู่ถันนั้น

ปรากฏการสร้างเพียง ครั้งเดียวคือ เหรียญรุ่นแรกปี ๑๙

ลักษณะเป็นเหรียญกลมรี เนื้อทองแดง รมดำ (ภาพด้านล่าง)

ไม่ทราบจำนวนการสร้างที่แน่ชัด

ข้อมูลว่า คณะศิษย์ที่สร้างได้นำขึ้นไปถวายพระอาจารย์ฝั้นให้ท่านอธิษฐานจิตให้อีกวาระ